HỌC GÌ CHO TƯƠNG LAI ? ĐỂ THÍCH NGHI VỚI SỰ BIẾN ĐỔI KHÔN LƯỜNG CỦA THẾ GIỚI?

Trong bài thuyết trình của mình ông Ray McNulty đến từ Trung tâm Quốc tế về lãnh đạo trong giáo dục đã đưa ra nhận định sau:

“ Thế giới chúng ta đang sống, theo tổng kết của những người làm ở thung lũng Silicon và quân đội Mỹ, được gọi là VUCA, là những chữ viết tắt của vulnerable (mong manh), uncertain (không chắc chắn), complex (phức tạp), ambiguous (mơ hồ)".

Bởi vậy nên các nền giáo dục tiên tiến tập trung vào dạy học sinh các kỹ năng để ứng phó với một tương lai khó lường, trong đó 4 kỹ năng mềm quan trọng nhất được xác định, the 4C’s chính là 4 kỹ năng mà máy móc hay công nghệ cao không thể làm thay được:

1. Critical thinking – tư duy phản biện
2. Creative – khả năng sáng tạo
3. Collaboration – kỹ năng hợp tác
4. Communication – kỹ năng giao tiếp

Thế giới này đòi hỏi mỗi chúng ta phải có khả năng thích nghi cao, chấp nhận thay đổi bất cứ khi nào, và khả năng đối chọi với những thay đổi với tốc độ chóng mặt. Những gì chúng ta thấy hôm nay sẽ trở thành lỗi thời trong tương lai. Khả năng tư duy, kỹ năng tự tìm kiếm, tổng hợp, đánh giá thông tin, tự truy cập tri thức mới là điều làm nên sự khác biệt, giúp bạn trẻ thích ứng được với mọi thay đổi ở môi trường bên ngoài.

Vậy điều tốt nhất chúng ta có thể làm được là gì? Không gì khác, là chuẩn bị con người cho mọi biến đổi về môi trường. Chỉ cần các bạn luôn hướng tới những điều tích cực, biết cách lựa chọn con đường tích cực... thì cho dù môi trường này có biến đổi đến đâu, các bạn cũng vẫn sẽ sống tốt, và sống một cuộc đời thực sự có ý nghĩa đối với chính các bạn. Vì vậy việc đào tạo con người cho tương lai phải tập trung vào những kỹ năng này chứ không phải một ngành nghề, hay kiến thức cụ thể. Vậy thế giới dạy cho thế hệ trẻ của họ những gì?

- Kỹ năng thích nghi (Adaptability) là meta skills, kỹ năng của kỹ năng, là một trong những kỹ năng như thế. Kỹ năng này được dựa trên chân trụ của 3 phẩm chất khác:

• Creativity (sáng tạo)
• Resilience (kiên định)
• Self-Awareness (tự nhận thức).

Mỗi một kỹ năng đó lại cần những tố chất khác nhau để hình thành (hình minh họa ở bên dưới):

Đây là 1/2 bản báo cáo học tập của một học sinh lớp 6 ở NZ
 

+ Creativity: Problem solving, Innovate, Improvise
=> Các bạn trẻ sẽ phải học những kỹ năng nhỏ này để sáng tạo, cải biên, đổi mới dựa trên nền tảng những cái đang có, kết hợp với trí tưởng tượng của các bạn.

+ Resilience: experiment, overcome failure, learn.
=> Các bạn trẻ sẽ được thử nghiệm, và cũng được chuẩn bị rằng thất bại sẽ xảy ra trong quá trình thử nghiệm như một điều tất yếu, vấn đề là học được những gì từ những thất bại. “Success is not final, failure is not fatal, it is the courage to continue that counts” (Winston Churchill), (thành công không phải là đích cuối, thất bại không phải là thảm họa, dũng cảm tiếp tục hành trình mới là cái đáng kể).

+ Self-Awareness: Accept Reality, Know Oneself, Empathy.
=> Set kỹ năng này giúp các bạn trẻ biết đặt mình vào những vị trí khác nhau/góc độ khác nhau để hiểu được sự đa dạng của góc độ kiến thức và cảm xúc liên quan đến vấn đề cần nắm, từ đó hiểu được góc nhìn của mình so với người khác và có khả năng tự nhân định quan điểm của bản thân về vấn đề cũng như hiểu rõ lý do tại sao họ có những quan điểm ấy.
 

Ở chương trình lớp 6 của một trường tiểu học ở NZ các bé đã được dạy và học những kỹ năng này thông qua set kỹ năng tâm lý (non cognitive) bao gồm những tiêu điểm sau: confidence & resilient (tự tin và kiên định), completes tasks independently (hoàn thành bài học một cách độc lập), sets goals & has high expectations (đề ra mục tiêu và đặt ngưỡng hoàn thành cao), value difference & diversity (biết nhìn nhận sự khác biệt và đa dạng), is friendly, supportive and works well with others (thân thiện, biết giúp đỡ và làm việc nhóm tốt).

Trong sự biến động của một thế giới khó lường này trang bị cho mình những kỹ năng sống còn là tối quan trọng, giống như học bơi để không bị dòng nước cuốn trôi đi. Thế giới càng khó khăn thì càng cần những con người có đầy đủ ba tố chất Creativity (sáng tạo), Resilience (kiên định), Self-Awareness (tự nhận thức) để cùng doanh nghiệp vượt lên trên mọi hoàn cảnh.

Nếu bạn có đủ cả ba tố chất đó chắc chắn bạn sẽ là người chiến thắng, ta nói trong NGUY có CƠ là vì vậy.